Umutwe witwaje intwaro wa M23 wakuye ingabo z’u Burundi, imitwe igize ihuriro rya Wazalendo na FDLR mu gace ka Rubaya kari muri teritwari ya Masisi, gakungahaye ku mabuye y’agaciro ya Coltan kurusha utundi twose muri Repubulika Iharanira Demokarasi ya Congo.
Ibi byabaye nyuma y’imirwano ikomeye ihuriro ry’ingabo za Leta ya RDC ryahanganyemo n’abarwanyi ba M23 mu bice birimo Rutigita, mu bilometero bigera kuri bitanu uvuye mu gace k’ubucuruzi ka Rubaya, guhera mu masaa kumi n’ebyiri y’igitondo cya tariki ya 30 Mata 2024.
Abarwanyi ba M23 bamaze gufunga imihanda ihuza aka gace n’utundi turimo Kibabi, hagamijwe gufungira amayira abahanganye na bo bagerageza gusubukura ibitero. Hari abo mu ihuriro rya Leta ya RDC bari bamaze guhunga, ariko hari n’abagoswe barimo abiciwe muri iyi mirwano.
Mu gitondo cy’uyu wa 1 Gicurasi 2024, mu misozi ikikije agace k’ubucuruzi ka Rubaya havuzwe imirwano yahanganishije ihuriro ry’ingabo za RDC n’abarwanyi ba M23. Ikigamijwe ni ugusubiza inyuma uyu mutwe ariko ntacyo byatanze.
Ibirombe bya Rubaya mbere byagenzurwaga na sosiyete y’ubucukuzi bw’amabuye y’agaciro ya Bisunzu (SMB) y’umushoramari Edouard Mwangachuchu, gusa yarabyambuwe ubwo yari akurikiranyweho ibyaha birimo kugambanira igihugu.
Leta ya RDC yabishyize mu maboko y’imitwe ya Wazalendo na FDLR, hashingiwe ku masezerano y’ubufatanye mu kurwanya M23 byari byaragiranye, hiyongeramo ingabo z’u Burundi kuva ubwo zinjiraga muri iyi ntambara mu 2023.
Amakuru yizewe avuga ko kuva ingabo z’u Burundi zashyikirizwa ibi birombe, amabuye y’agaciro ya Coltan acukurwamo yahavanwaga, akajyanwa i Bujumbura; hashingiwe ku bwumvikane bwa Leta z’ibihugu byombi.
Bamwe mu Banye-Congo binubira ifatwa rya Rubaya, bakagaragaza ko byaturutse ku ikosa rya Leta ya RDC, yahaye M23 umwanya wo kwitegura gufata ibindi bice; byiyongera kuri byinshi yamaze gufata muri Kivu y’Amajyaruguru.
